25 kwietnia obchodziliśmy Światowy Dzień Świadomości Alienacji Rodzicielskiej.

Poniżej list otwarty do rodziców od Rzecznika Praw Dzieci.

„Dbajcie o to aby Wasze dziecko/dzieci, szczególnie w sytuacji gdy Wy jako rodzice nie mieszkacie razem (rozstajecie się lub jesteście po rozstaniu), miały praktycznie codzienną styczność z Wami obydwojgiem w porównywalnych okresach czasu.
Brak któregokolwiek z Was w życiu Waszego dziecka/dzieci to ogromny deficyt i trauma oraz określone ograniczenia w rozwoju emocjonalnym, intelektualnym, poznawczym i społecznym. I to niezależnie od tego który rodzic alienuje dziecko/dzieci od drugiego rodzica. W tym miejscu również przypominamy, że bardzo szkodliwe dla dziecka/dzieci jest sytuacja, gdzie jeden z rodziców np. ojciec zostawia dziecko/dzieci, nie interesuje się nim i nie chce go/ich codziennie wychowywać i dbać o jego/ich rozwój. Dzieci te cierpią bardzo i nie mogą zrozumieć dlaczego taka sytuacja ma miejsce. Czują się mniej kochane i gorsze od innych.
Pamiętajcie też, że zgodnie z podstawową zasadą w biologii i ekologii człowieka- „Możliwość prawidłowego życia i rozwoju organizmu określa ten składnik, którego jest najmniej, czyli który jest w minimum” a jego niedobór jest niemożliwy do zastąpienia innym czynnikiem środowiska (inną osobą, zwierzęciem czy maskotką).
W sytuacji alienacji dziecka od drugiego rodzica poprzedzonej rozstaniem rodziców lub w trakcie takiego rozstania mogą wystąpić u dziecka: trudności z zasypianiu, nadmierne uzależnienie od jednego z rodziców, chwiejność emocjonalna. Dziecku może towarzyszyć obawa i lęk przed opuszczeniem oraz samotnością. Mogą pojawić się nerwowe nawyki (ssanie palca, obgryzanie paznokci). Dominować może poczucie smutku, obniżony nastrój i płaczliwość. Jeżeli rozpadowi rodziny towarzyszą konflikty między rodzicami wywołane niechęcią jednego z nich wobec drugiego, może to powodować u dzieci reakcje regresyjne, czyli zachowania typowe dla wcześniejszego etapu rozwoju (powrót do używania smoczka, obniżenie poziomu aktywności motorycznej, powrót do wcześniejszych form językowych, potrzeba ciągłego kontaktu z matką i reagowanie płaczem lub krzykiem na jej nieobecność.
Dzieci w wieku szkolnym są najbardziej narażone na powstawanie zaburzeń w rozwoju osobowości. Kształtuje się w nich wówczas poczucie własnej indywidualności, występuje silna potrzeba wzorca osobowego dla własnej identyfikacji związanej z płcią i rolą społeczną. W tym czasie powszechną reakcją na odcięcie od drugiego rodzica jest poczucie dziecka, że jest gorsze od innych, ponieważ ma tylko jedno z rodziców.
Potęguje to izolowanie dziecka od drugiego rodzica i ograniczanie dziecku kontaktów z drugim rodzicem. Wszelkiego rodzaju uniemożliwianie codziennych rozmów dziecku z drugim rodzicem, kontrolowanie np. rozmów przez tel. czy Skype, organizowanie dziecku czasu aby nie mogło zobaczyć się z drugim rodzicem jest explicite przemocą alienacji rodzicielskiej. W wielu przypadkach u dzieci można stwierdzić pojawienie się postawy wrogości wobec tego z rodziców, z którym dziecko zostaje, i sympatii dla tego, który został wyrzucony lub który odszedł. Dominującymi reakcjami emocjonalnymi w wieku szkolnym są: obniżenie nastroju, utrata poczucia własnej wartości, drażliwość, zamykanie się w sobie, obarczanie się winą za spowodowanie takiej sytuacji.
Dzieci wchodzące w okres dojrzewania są świadome rozbicia rodziny i utraty bezpośredniego kontaktu z którymś z rodziców, a jednocześnie są narażone na przeżywanie wewnętrznych konfliktów, takich jak: chęć zachowania lojalności wobec rodziców i jednoczesne dostrzeganie racji istniejącej po stronie jednego z nich, potrzeba utrzymania bliskiej więzi z każdym z rodziców i potrzeba lojalności oraz posłuszeństwa wobec tego z rodziców, który pełni funkcje opiekuńczo-wychowawcze i jest niechętny kontaktom dziecka z drugim z rodziców. Zwiększa to ryzyko powstawania zaburzeń psychicznych. W tym wieku istotne znaczenie w radzeniu sobie z problemami zaczynają odgrywać mechanizmy obronne, takie jak: ucieczka w marzenia, poszukiwanie realizacji własnych potrzeb i uznania poza rodziną. Mechanizmy obronne obniżają poczucie zagrożenia i lęku, ale nie rozwiązują problemów przeżywanych przez dziecko. Reakcją emocjonalną na trudną sytuację może być: smutek, płaczliwość, niskie poczucie własnej wartości, ucieczka w świat marzeń, depresja.
Badania R. F. Wincha pokazały, że dziewczęta, które przeżywały długie okresy romantycznej miłości, prowadzącej z reguły do małżeństwa, łączył bliski związek emocjonalny z ojcem, zaś dziewcząt często zmieniających partnerów nie łączył związek emocjonalny z ojcem. Badania prowadzone nad skutkiem nieobecności ojca we wczesnym dzieciństwie syna wykazały, iż, kiedy niemożliwe jest naśladowanie ojca, dziecko ma słabą motywację osiągnięć, niską samoocenę, niezdolność do rezygnacji z bieżących nagród dla korzyści, które można osiągnąć w przyszłości. Poza tym brak ojca łączy się ściśle z postawami lękowymi zarówno u dziewcząt jak i u chłopców. Dzieci pozbawione możliwości stałego obcowania z ojcem o wiele trudniej kształtują najwyższą pod względem moralnym sferę osobowości człowieka, jaką jest sumienie. Wg M. Hoffmana nieobecność ojca odbija się szczególnie niekorzystnie na rozwoju moralnym synów.
Chłopcy tacy częściej naruszają różnego rodzaju normy i są mniej skłonni do akceptowania upomnień. Nie mniejszy wpływ mają te relacje na kształtowanie odpowiednich postaw u dziewcząt. Większe niż u kobiet zrównoważenie psychiczne mężczyzn, mające wyraz w bez emocjonalnym osądzie wielu wydarzeń, bywa z reguły największym czynnikiem kształtującym psychikę dzieci płci obojga.”
Źródło: opracowanie własne Fundacji